چندی پیش مصاحبه شش‌دقیقه‌ای با دکتر ماریا سیروا را دیدم. ایشان دکتر روانشناس مثبت‌گرا هستند. خانمی با موهای یکدست سفید و چشم‌های قهوه‌ای آرام و عمیق. چین‌های عمیقی روی صورتش است ولی چشمانش مثل یک نوجوان می‌درخشد. فقط شش دقیقه حرف زد، ولی به‌اندازه شش ساعت حرف خوب زد: چگونه در شرایط دشوار شاد بمانیم و روحیه مثبت خود را حفظ کنیم؟ مطلبی که من از ماه مهر 1397 تابه‌حال با آن دست‌به‌گریبانم. همه آنچه من در طول شش ماه آموخته بودم، او در شش دقیقه بیان کرد.
متنی که در زیر می‌آید بازنویس دقیق حرف‌های او نیست، بلکه من مطالبی را به آن اضافه کرده‌ام. کلمات را جابجا کرده‌ام یا تغییر داده‌ام. در واقع متن زیر، اصلاً مصاحبه دکتر ماریا سیروا نیست بلکه متنی است که من با الهام از حرف‌های او نوشته‌ام.
شادی چیست و آدم‌های شاد با سایرین چه تفاوتی دارند؟
خوشحالی، خرسندی یا شادی، یک حالت روانی است که در آن فرد احساس مثبت دارد و معمولاً حالتی ناپایدار است. نکته مهم این است که شادمانی یک انتخاب است. فرد شاد انتخاب کرده شادمان باشد.
در حال حاضر میزان شادی افراد قابل‌اندازه‌گیری است. پرسشنامه‌هایی تهیه شده که با پاسخ دادن به سؤالات استاندارد آن‌ها می‌توانید نمره شادی خود را اندازه بگیرید. نمره یک یعنی فرد به‌کلی ناشاد و مستأصل است و نمره ده یعنی از شادی روی پای خود بند نیست. می‌زند و می‌رقصد و در نشئه شادمانی سیر می‌کند.
وضعیت شادی در ایران چگونه است؟ لطفاً روی لینک زیر کلیک کنید تا وضعیت شادی در ایران را مطالعه بفرمایید.
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%AD%D8%A7%D9%84%DB%8C
40% میزان شادی وابسته به ژنتیک ماست. یعنی بعضی افراد ژن‌هایی را به ارث می‌برند که سبب می‌شود میزان سروتونین و دوپامین خون آن‌ها به‌طورکلی بالا باشد. بیولوژی آن‌ها سبب می‌شود خیلی سخت نگیرند و روحیه مثبت‌تری داشته باشند.
40% دیگر میزان شادی ما وابسته به محیطی است که در آن زندگی می‌کنیم. اگر دوران کودکی ما در خانواده شاد و مستحکم و صمیمی طی شود، یاد می‌گیریم شادتر زندگی کنیم. اگر شرایط جامعه ما، شادی را تشویق و ترویج کند، ما آدم‌های شادتر خواهیم بود. اگر بدشانس باشیم و در خانواده‌ای آشفته و مضطرب و غم‌زده بزرگ شویم، یاد می‌گیریم ناشاد باشیم. اگر جامعه ما غم و اندوه را ترویج کند، ما یاد می‌گیریم ناشاد باشیم. اگر جامعه خندیدن را بد بداند، ما یاد می‌گیریم قهقهه‌ها خفه کنیم. اگر جامعه، والدین خوب را والدین مضطرب و نگران بداند و انتظار داشته باشد ما خود را برای فرزندانمان قربانی کنیم، یاد می‌گیریم والد خوب، والد قربانی و ناشاد است. وضعیت‌های نابسامان اجتماعی مثل جنگ، آشفتگی اقتصادی کشور و بلایای طبیعی سبب می‌شود میزان شادی مردم جامعه کاهش پیدا کند.
20% میزان شادی وابسته به انتخاب ماست. ما می‌توانیم آگاهانه انتخاب کنیم زندگی شادتری داشته باشیم. این مقاله به این مسئله می‌پردازد، زیرا ما نمی‌توانیم ژن‌های خود را تغییر بدهیم یا دوران کودکی خود را عوض کنیم، ولی در هرلحظه زندگی می‌توانیم تصمیم بگیریم شاد باشیم. چگونه؟ در این مقاله به این سؤال پاسخ می‌دهد.
قبل از پاسخ دادن به سؤال «چگونه آگاهانه انتخاب کنیم شاد باشیم؟» لازم است مسائل پایه‌ای درباره شادی را بدانیم.
در طول زندگی، نمره شادی فرد به خاطر تغییر شرایط زندگی و به خاطر انتخاب‌های شخصی تغییر می‌کند.
عده‌ای از نظر بیولوژیک شادتر هستند چون ژن‌های خوشی را به ارث برده‌اند و در خانواده شادی بزرگ شده‌اند. این افراد به‌طورکلی زندگی و دنیا را شادتر تجربه می‌کنند. نمره شادی این افراد بین 10-5 متغیر است؛ یعنی در بدترین شرایط زندگی هم این افراد به افسردگی حاد و دردناک دچار نمی‌شوند. اگر شانس یاری کند و خودشان انتخاب‌های خوبی داشته باشند، می‌توانند نمره 10 خوشبختی را هم تجربه کنند.
عده‌ای دیگر ژن‌های ناشادی را به ارث برده‌اند و در خانواده‌های ناشاد بزرگ شده‌اند. نمره شادی این افراد ممکن است 7-2 باشد؛ یعنی اگر انتخاب‌های بدی داشته باشند به‌سادگی می‌توانند در چاه تاریک افسردگی غرق شوند؛ اما اگر انتخاب‌های خوبی داشته باشند می‌توانند نسبتاً شاد باشند.
آیا شما ژن‌های شاد را به ارث برده‌اید؟ آیا در خانواده شادی بزرگ شده‌اید؟ خوشا به حال شما. با انتخاب‌های آگاهانه و هوشمندانه، شادی خود را دائمی کنید و به حداکثر برسانید.
آیا شما بدشانس هستید و ژن‌های ناشاد را به ارث برده‌اید و در خانواده‌ای ناشاد بزرگ شده‌اید؟ نگران نباشید. شما هم می‌توانید شادمان باشید به‌شرط آن‌که قاطعانه تصمیم بگیرید شاد باشید. این مقاله به شما کمک می‌کنید شادی را در چنگ بگیرید.
آدم‌های شاد چه تفاوتی با سایر افراد دارند؟
آدم‌های شاد از نظر بیولوژیک، هورمون سروتونین و دوپامین بیشتری در بدن دارند و معمولاً شرایطی را انتخاب می‌کنند که شادتر است.
چگونه در شرایط دشوار شاد بمانیم؟
برای حفظ شادمانی در شرابط دشوار، دو کار می‌توانیم انجام بدهیم:
- 1-به‌جای تمرکز و توجه به مسائل ناخوشایند زندگی، به مسائل خوب توجه کنیم، حتی اگر لحظاتی کوتاه باشند. برای مثال هر شب از خود بپرسیم: امروز چه اتفاق خوبی رخ داد؟ آن شادی و خوشی را به خاطر بیاوریم و در ذهن مرور کنیم تا تثبیت شود.
- 2-به زندگی خود معنا بدهیم. هدفی برای خود در نظر بگیریم و ببینیم سختی‌های زندگی چطور به ما کمک می‌کند به هدف و معنای زندگی خود برسیم. بیشتر افراد در دوران سختی می‌شکنند، ولی بعضی افراد انتخاب می‌کنند از دوران دشواری برای رشد استفاده کنند. تخته‌سنگ‌هایی که در مسیر زندگی است، به‌جای این‌که موانعی در راه باشند، می‌توانند پله‌هایی برای بالا رفتن باشند.
هر دو مطلبی که بیان کردم به این مسئله اشاره می‌کند که ما می‌توانیم «انتخاب کنیم» شاد باشیم.
چطور به افرادی که دچار بیماری‌های سخت هستند و روبه‌مرگ، بگوییم شاد باشند؟
به آن‌ها می‌گوییم شما در جهنمی سوزان هستید. آیا می‌خواهید جهنم بیشتری را تجربه کنید؟ خیر! پس بهشت را به این جهنم بیاورید. در جستجوی خوبی‌ها و شادی‌های زندگی‌تان باشید. مهربانی‌هایی که در حق شما می‌شود، توجه‌هایی که دریافت می‌کنید، مراقبت‌هایی می‌گیرید. هریک از این‌ها کورسویی از امید است. به همین‌ها چنگ بزنید و لحظات بهشتی را در جهنم زندگی‌تان تجربه کنید. به خود بگویید با این شرایط دشواری دارم، باز هم می‌توانم کارهای خوبی در این دنیا انجام بدهم.
چطور به آدم‌ها کمک کنیم شادتر باشند؟
اگر به آدم‌ها بگوییم تو باید شاد باشی و دست از غصه خوردن برداری، هیچ نتیجه‌ای نمی‌گیریم. به‌جای این کار می‌توانیم دو اقدام کنیم:
- 1-شادی مسری است. اگر خودمان شاد باشیم، مطمئن باشیم شادی را در جهان می‌پراکنیم. پس به‌جای این‌که دیگران را وادار کنیم شاد باشند، روی شادی خودمان متمرکز باشیم و آگاهانه انتخاب کنیم که شاد باشیم.
- 2-به سایر افراد بگوییم من انتخاب کرده‌ام شاد باشم و روی خوبی‌ها و شادی‌ها متمرکز باشم. درباره انتخاب خودتان حرف بزنید و آگاهی را گسترش بدهید.
چطور همیشه شاد و خوشبخت باشیم؟
این سؤال خوبی است. این یک سؤال یک‌میلیون دلاری است. برای این‌که تغییری پایدار در زندگی‌مان ایجاد شود باید رفتارمان را تغییر بدهیم. با فکر کردن به شادی، خواندن مطالب، یادداشت‌برداری و سر تکان دادن هیچ تغییری در زندگی ما ایجاد نمی‌شود، بلکه لازم است رفتارمان را تغییر بدهیم. دو تغییر رفتاری مهم عبارت است از:
- 1-آگاهانه سپاسگزاری را در خود تقویت کنیم و لحظات خوب را در ذهن خود ثبت کنیم. تمرین سپاسگزاری
- 2-آگاهانه معنا و مفهومی گرامی برای زندگی خود انتخاب کنیم. به خود بگوییم چگونه از شرایط دشوار زندگی برای رشد استفاده کنم؟ این شرایط چه درس‌هایی برای من دارد؟ چگونه در این شرایط سخت می‌توانم کارهای خوبی برای عزیزان خود انجام بدهم؟
توجه کنید بسیاری از معلمان شادی و پیام‌آوران نور، از شرایط سخت عبور کرده مثل فولاد در کوره زندگی آبدیده شدند و سپس پیام شادی و مثبت اندیشی را در جهان پراکندند. دوران کودکی آشفته و پرخشونت، ورشکستگی، بی‌پولی، طلاق و بیماری سبب شد آن‌ها معنای بزرگ‌تر در زندگی بیابند. شما هم می‌توانید از شرایط دشوار استفاده کنید و روحیه مثبت را در خود بپرورانید. روحیه فردی که با زندگی می‌رقصد و زندگی را در کنترل خود دارد، به‌جای این‌که تصور کند مورد هجوم مشکلات زندگی قرارگرفته است.
