شنبه 28 آبان در ایمیلی از شما دوستان درخواست کمک کردم. هفت نفر به ایمیل من پاسخ دادند. یکی از پاسخها را برایتان منتشر کردم. اگر هنوز نخواندید، پیشنهاد میکنم بخوانید، چون با قلمی شیرین و شیوا نوشته شده، به شیرینی شکلات و به لطافت ابریشم.
امروز ایمیل دیگری را معرفی میکنم. این دوست عزیز، سالهاست که همراه من است. من افتخار میکنم به آشنایی با ایشان. بفرمایید این شما و این ایمیل کوتاه ولی پرمغز ایشان:
سلام گیس گلابتون عزیزم
روزهای سختی رو می گذرونیم. به نظر می رسه موضوعی که این روزها همه مون بهش نیاز داریم، مهارت تاب آوری در شرایط سخت هست.
سؤال من از شما آینه: در این روزها برای افزایش تاب آوری تون چه کارهایی میکنید؟
با تشکر
درخواست ایشان مرا به فکر برد: در این روزهای تاریک و سیاه، من چگونه سلامت روانم را حفظ میکنم؟ چگونه تاب میآورم؟ چگونه طاقتم طاق نمیشود؟
ابتدا معنای کلمه زیبای «تابآوری» را میدهم. تابآوری ترجمه زیبایی است برای کلمه Resilience
Resilience ازنظر لغوی یعنی کشسانی، قابلیت ارتجاع، برگشتپذیری. ترجمه این لغت به «تابآوری» بهراستی ترجمه هوشمندانه و زیبایی است. «تابآوری» به زبان ساده یعنی برگشتن به زندگی عادی پس از تجربههای تلخ و دشوار.
زندگی هیچ انسانی بدون رنج و سختی نیست. سختیها و تلخیها مثل مهمان ناخوانده به سراغمان میآیند و مثل بختک روی سینهمان سنگینی میکنند. چند سال اخیر، کرونا، زندگی همه آدمها را سخت کرده. ما ایرانیها که داریم با مشکلات تحریمهای بینالمللی دستوپنجه نرم میکنیم، بیش از سایر مردم، عذاب کشیدیم. پاییز امسال سرشار از تلخی و درد بوده و هست. اگر بتوانیم علیرغم لقمههای تلخ و آغشته به اشک شور که زندگی در کاسهمان میگذارد، امید را حفظ کنیم و رنج را گنج تجربه تبدیل کنیم و به زندگی توأم با رشد ادامه بدهیم، یعنی تابآوری خوبی داریم.
من این روزها چه میکنم؟
- خبرها را میخوانم، چون دلم طاقت نمیگیرد بیخبر بمانم. ولی ویدئوها را تماشا نمیکنم. اخبار و شایعهها را برای دیگران ارسال نمیکنم.
- صبحها نیم ساعت پیادهروی میکنم. این نیم ساعت پیادهروی، عجیب انرژیبخش و حال خوب کن است. با توجه به اینکه در رودهن (شهر کوچکی که در آن ساکن هستم) پارک بزرگ و مسیر پیادهروی زیبا ندارد، من لباس ورزشی نمیپوشم. تیپ معمولی (مانتو-شلوار-شال) میپوشم بعلاوه یک جفت کفش ورزشی برای پیادهروی. کیف هم دستم میگیرم. جوری راه میروم که انگار کار مهمی دارم و برای انجامش عجله دارم تا از شر مردان هیز و بیعار در امان باشم.
- غذای سالم خانگی میپزم و میخورم. یک ماهی است موقتاً برنج را از سبد غذاییمان حذف کردیم تا بتوانیم چند کیلویی وزن کم کنیم.
- شبها زود میخوابم. صبحها آنقدر میخوابم که سیرخواب باشم.
- هرروز برنامه کاری دارم تا لحظهای بیکار نباشم. وقتی بیکار هستیم، ذهنمان فرصت دارد افکار غمانگیز و استرسآور را نشخوار کند. من ذهن و دستهایم را مشغول نگه میدارم.
همه اینها که نوشتم «خود مراقبتی» است. مراقبت از جسم و روان.
اگر غم و ترس و خشم به سراغم آمد، انکار نمیکنم. آنها را مثل دوستی مهربان در آغوش میگیرم و اجازه میدهم پیامشان را در گوشم زمزمه کنند.
غم میگوید: چیز مهمی را از دست دادهای... انکار نمیکنم، ولی برای آنچه ازدسترفته، سوگواری میکنم.
خشم میگوید: بیعدالتی رخ داده... انکار نمیکنم و اجازه میدهم خشم وجودم را سرشار از انرژِی سرخ و قدرتمندش کند.
ترس میگوید: مواظب باش! ممکن است صدمه بخوری!... صدای ترس را خفه نمیکنم. به زینهارهایش گوش میدهم و سعی میکنم هوشمندانهتر رفتار کنم تا صدمه نخورم.
آنچه در بالا گفتم «خودآگاهی» است. برای تابآوری بالا، لازم است از حال خود خبر داشته باشیم.
بعلاوه من درباره آنچه در حال رخ دادن است، میاندیشم و سعی میکنم اندیشهای مستقل داشته باشم و تحت تأثیر عوامل سطحی و کمعمق قرار نگیرم. بهجای گوش دادن به شایعات بیاساس و منابع مشکوک، تلاش میکنم اطلاعاتم را از منابع معتبر به دست بیاورم. همان اطلاعات را هم بدون فکر کردن، قبول نمیکنم. هرگز شایعات را منتشر نمیکنم. همه اینها یعنی «اندیشه ورزی».
گاهی خود را از گرداب احساسات و عواطف بیرون میکشم و از فاصله دورتر به مشکلات نگاه میکنم. میکوشم با نگاهی وسیعتر به وضعیت بنگرم. «حفظ دیدگاه وسیعتر» کمک میکند تابآوری بیشتری داشته باشیم. چگونه دیدگاه وسیعتری داشته باشیم و آن را حفظ کنیم؟ اجازه بدهید چند مثال بزنم. فرض کنید عزیزتان درگذشته است و قلبتان از شدت درد مچاله است.
- برای «خود مراقبتی» لازم است روزی سه وعده غذای سالم بخورید، هر روز دوش بگیرید و حتیالامکان خواب کافی داشته باشید.
- برای «خودآگاهی» لازم است غم و درد را سرکوب نکنید. هر روز زمانی را برای عزاداری صرف کنید. خاطرات شیرین با عزیزتان را مرور نموده، عکسها و ویدئوهایش را ببینید و اشک بریزید. خود را بیحس نکنید، بلکه بگذارید غم و اندوه مدتی در قلبتان خانه کند.
- برای «اندیشه ورزی» لازم است مراحل عزاداری و ماتم را بشناسید. با سایر افرادی که عزیزشان را از دست دادهاند، مراوده کنید و اندیشههای آنان را بشنوید. درباره فلسفه مرگ فکر و مطالعه کنید.
- برای «حفظ دیدگاه وسیعتر» لازم است گاهی از درد و غم بیرون بیایید و از فاصله دورتر به قضایا نگاه کنید. بعضی افراد به دنیای دیگر معتقدند، پس به خود دلداری میدهند عزیزشان در دنیایی بهتر منتظرشان است. این فراق موقتی است. برخی دیگر معتقدند عزیزشان مثل یک فرشته نگهبان مواظبشان است. حضور او را در لحظهلحظه زندگیشان حس میکنند و از او یاری میگیرند. عدهای به تولد مجدد باور دارند، پس باور دارند در زندگی بعدی، هر دو دوباره به دنیا میآیند و فرصتی دوباره برای زندگی در کنار هم دارند. بعضی دیگر نه به دنیای دیگر اعتقاد دارند، نه به تولد مجدد و نه به فرشته نگهبان. آنها صاف و ساده معتقدند مرگ یعنی پایان و همه ما مهلتی کوتاه برای زندگی داریم. در این فرصت کوتاه، باید تا میتوانیم عشق بورزیم و نهال محبت بکاریم و زندگی بهتری برای خودمان و سایر مردم بسازیم. این افراد با مرور زندگی پربار عزیزشان، دلشان را آرام میکنند.
درواقع «حفظ دیدگاه وسیعتر» به نوع جهانبینی شما وابسته است. جهانبینی خود را بشناسید و خود را ذرهای کوچک از جهان هستی بدانید تا بتوانید دیدگاه وسیعترتان را حفظ کنید.
اینها چهار عمل اصلی برای داشتن و افزایش تابآوری است:
وقتی دردها و رنجها هجوم میآورند، سعی میکنم مسئله اصلی را بشناسم و برایش راهحل پیدا کنم. اگر کنترل شرایط از دست من خارج باشد، روی مواردی که در کنترل خودم هست، متمرکز میشوم تا در احساس ناتوانی غرق نشوم. برای مثال من نمیتوانم جلوی خشونت را در کوچه و خیابان بگیرم، ولی میتوانم پرخاشگری خودم را کنترل کنم و محیط خانه ر مکانی امن و آرام نگه دارم.
نمیگویم انجام این کارها برایم ساده است. خیر! ساده نیست! در میانه هیاهو و غوغا، آدم خودش را از یاد میبرد و رفتارهای تکانهای انجام میدهد. من هر روز و هر ساعت تلاش میکنم. اگر ساعاتی شکست خوردم، با خودم مهربان هستم. اگر زمین خوردم، دست روی زانویم میگذارم و از جا برمیخیزم، خاک را از لباسم میتکانم و دوباره شروع میکنم.
اگر حالتان زیاد خوب نیست، پیشنهاد میکنم شادابی پایدار را تمرین کنید. اگر شدت غم و اضطراب، زندگیتان را مختل کرده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
لینک دسترسی به شادابی پایدار
اگر مایل هستید درباره تابآوری بیشتر بدانید، میتوانید کتابهای زیر را مطالعه کنید. همه این کتابها توسط سرکار خانم عفت حیدری ترجمه شدهاند:
- مزایای تابآوری
- تابآوری زنان
- پزشک تابآور
- تابآوری در مدارس
- تابآوری کودکان
- تابآوری جوانان و فرهنگ
- تابآوری و بهزیستی
این از حال و احوال من و روزگار من در این روزها. حال و احوال شما چطور است؟ شما در این روزگار سیاه چه میکنید که سلامت جسم و روانتان حفظ شود؟